آشپزخانه قلب خانه است و کابینت‌ها نقش بسیار زیادی در تأمین زیبایی آشپزخانه دارند. کابینت‌های ام‌دی‌اف که این روزها به دلیل زیبایی و سبک بودن استفاده می‌شوند، اگر در معرض رطوبت دائمی قرار بگیرند مستعد مشکلاتی مثل کپک زدن هستند. کپک کابینت علاوه بر ظاهر بدی که ایجاد می‌کند یک نوع ماده سمی است که باعث ایجاد مشکلات سلامتی نیز می‌شود. در این مقاله دلایل ایجاد این کپک‌ها، راه‌های از بین بردن آن‌ها و راه‌های جلوگیری از کپک زدن کابینت را بررسی خواهیم کرد.
کپک کابینت چیست و چطور ایجاد می شود؟
کابینت‌های ام‌دی‌اف معمولاً روکشی از جنش pvc، چرم و غیره دارند تا از بافت درونی آن مراقبت کنند. اگر این روکش آسیب ببینید و کابینت‌ها معرض رطوبت مداوم قرار بگیرند، این رطوبت از محل آسیب روکش به داخل کابینت نفوذ می‌کنند و کپک می‌زنند. متأسفانه بسیاری از آشپزخانه‌ها به دلیل بخارهای ناشی از پختن غذا یا شستن ظروف در این خطر قرار دارند.
میزان این کپک‌ها در جاهایی که به رطوبت نزدیک‌تر هستند مثل کابینت زیر ظرف‌شویی، پشت کابینت‌ها که به سمت دیوار است و اطراف طاقچه پنجره‌ها بیشتر دیده می‌شود. از طرف دیگر گرمای فضای آشپزخانه که در اثر کار وسایل برقی و اجاق‌گاز ایجاد می‌شود فضا را برای رشد کپک‌ها مناسب‌تر می‌کند. یکی از دلایل رایج رشد این کپک‌ها شستشو و خشک نکردن کابینت است.
با این حال باید به خاطر داشته باشید که گاهی آنچه شبیه کپک دیده می‌شود در واقع تأثیر موریانه‌ها بر کابینت چوبی است.
محل تخم‌گذاری موریانه‌ها به‌صورت نارنجی‌رنگ و باریک ظاهر می‌شوند و برای از بین بردن آن‌ها باید از اسپری حشره‌کش استفاده کرد. با اینحال به موریانه‌ها نیز گاهی کپک نارنجی می‌گویند؛ اما کپک ناشی از آب و رطوبت اضافی معمولاً رنگ‌های متمایل به سبز و خاکستری دارد.
از بین بردن رطوبت کابینت
در بسیاری از موارد این کپک‌ها سمی نیستند بنابراین می‌توان برای پاک کردن کپک کابینت ام دی اف از پاک‌کننده استفاده کرد. استفاده از محلول سرکه یا محلول‌های ضدقارچ نیز مفید است. با اینحال قبل از استفاده از پاک‌کننده‌ها آن را روی قسمت کوچکی از کابینت خود تست کنید چون بسیاری از این مواد به دلیل قدرت بالایی که دارند باعث تغییر رنگ ام‌دی‌اف می‌شوند.
شاید لازم باشد چند بار این کار را تکرار کنید اما اگر رشد کپک‌ها متوقف نشد از متخصص کمک بگیرید چون ممکن است کپک‌ها به داخل بافت چوبی کابینت نفوذ کرده باشند. بااین‌حال در چنین مواردی نیز قبل از پاک کردن کپک کابینت ام دی اف ، می‌توانید با فشار دادن قسمت‌های مختلف کابینت با یک جسم محکم مثل پیچ‌گوشتی، قسمت‌های نرم‌تر را شناسایی کنید. احتمالاً این قسمت‌ها از داخل کپک‌زده‌اند.
برای درمان خانگی کپک‌هایی که به چوب ام‌دی‌اف نفوذ کرده‌اند ابتدا آن ناحیه را با استفاده از سشوار یا پنکه کاملاً خشک کنید. سعی کنید با یک سمباده و کاردک تیز قسمت‌های کپک‌زده را آنقدر بسابید تا از بین بروند و سطح صاف و بدون کپک داشته باشید.
البته دقت کنید که قبل از پاک کردن کپک کابینت ام دی اف حتماً از دستکش و ماسک استفاده کنید چون کپک‌ها وقتی متراکم می‌شوند از خود گازی سمی متصاعد می‌کنند.
درنهایت مایع پاک‌کننده یا سفیدکننده را به نسبت یک به هشت با آب قاطی کنید و روی قسمت‌های سمباده شده اسپری نمایید. چند دقیقه صبر کنید تا اثر کند و سپس آن را پاک کنید. بعد از اینکه رطوبت مایع سفیدکننده نیز خشک شد دوباره آن سمت را با سمباده بسابید تا بقیه کپک‌ها در صورت وجود از بین بروند.
نفوذ زیاد کپک به داخل ام‌دی‌اف می‌تواند باعث شل شدن رگلاژ کابینت شود و روی عملکرد درست لولا کابینت اثر بگذارد. گاهی نیز رطوبت از همین قسمت‌ها وارد می‌شود چون رگلاژ و لولا با پیچ به سطح کابینت متصل می‌شوند و درصورتی‌که فضا مهیا باشد می‌توانند محل نفوذ رطوبت گردند.
به‌این‌ترتیب روغن‌کاری لولای کابینت هم باعث روان‌تر شدن کار درب‌ها شده و هم به دلیل چربی سطحی، جلوی نفوذ رطوبت را می‌گیرد. این موارد درباره ریل کشو کابینت نیز صادق است. در این فرآیند اگر همچنان شاهد رشد کپک‌ها بودید لازم است منشأ اصلی ایجاد آن‌ها را پیدا کنید و با یک متخصص درباره نحوه رفع آن صحبت نمایید. آخرین کاری که می‌توان انجام داد، تعویض کامل کابینت است؛ اما اگر منشأ کپک همچنان پابرجا باشد دوباره بعد از مدتی شاهد رشد آن‌ها خواهیم بود.
بهتر است در مواردی که کپک‌ها به‌خاطر نشتی لوله ایجاد شده‌اند علاوه بر پاک کردن سطحی آن‌ها، وضعیت را تا رسیدن به محل نشتی بررسی کنید چون امکان دارد بعد از مدتی دوباره کپک‌ها رشد کنند.
راهکارهایی برای جلوگیری از کپک زدن کابینت
عامل اصلی ایجاد کپک‌ها رطوبت است پس برای جلوگیری از کپک زدن کابینت لازم است ابتدا رطوبت را مهار کنیم. سعی کنید کابینت‌ها را با دستمال خیس تمیز نکنید. بخصوص رطوبت دیواره پشتی کابینت اهمیت زیادی دارد.
ظرف‌های خیس را داخل کابنیت نگذارید و حتماً قبل از این کار آن‌ها را خشک کنید. همچنین ظروف غذایی که مستعد کپک زدن هستند مثل ترشی یا میوه‌ها را مدت طولانی در کابینت نگذارید. ممکن است کپک از ظرف خوراکی به کابینت منتشر شود. درعین‌حال هیچ‌گاه ماده کپک‌زده مثل میوه را روی کابینت نگذارید تا کپک با کابینت تماس پیدا نکند.
گاهی اوقات رطوبت اضافی از طریق نشتی لوله‌های آب تولید می‌شود؛ بنابراین باید از سلامت لوله‌ها اطمینان حاصل کرد. همچنین وجود پنجره مناسب یا هواکش برای بیرون رفتن رطوبت و تهویه هوا ضروری است.
در کنار همه این موارد حفظ سلامت روکش‌های ام‌دی‌اف اهمیت زیادی دارد بنابراین سعی کنید هیچ خط و خشی با اشیای تیز روی آن‌ها نیفتد. هر منفذی می‌تواند راه عبور رطوبت و رشد کپک باشد.
توصیه می‌شود در محیط آشپزخانه که فضایی با ماهیت رطوبتی است گل و گلدان نگه ندارید. آن‌ها باعث تشدید رطوبت می‌شوند. اگر پیش از سفارش کابینت‌ها با مسئله کپک زدن آن‌ها آشنایی دارید می‌توانید از ورق‌های ام‌دی‌اف ضد آب برای ساخت کابینت استفاده کنید تا احتمال ایجاد چنین مشکلاتی به حداقل مورد برسد.
علت کپک زدن کابینت ام دی اف
عوامل محیطی بسیاری می‌تواند منجر به کپک زدن کابینت ام دی اف شود. عواملی که در طولانی مدت و به آرامی در کابینت نفوذ کرده و موجب ایجاد خوردگی و لکه‌های کپک زدگی شود. اما اصلی‌ترین علت کپک زدن کابینت ام دی اف چیست؟
۱. رطوبت: محیط مرطوب آشپزخانه مهم‌ترین عامل کپک زدن کابینت‌های چوبی است. رطوبت به مرور زمان به خورد کابینت رفته و موجب ورم در چوب می‌شود. مرحله بعد ایجاد لکه‌های کپک زدگی است. محیط آشپزخانه که معمولا مرطوب است بسیار مستعد کپک زدن کابینت‌های ام دی اف است.
۲. گرما: آشپزی و کار کردن دائمی لوازم برقی در آشپزخانه باعث می‌شود محیط آن همواره گرم‌تر از سایر نقاط منزل باشد. لذا شرایط را به همراه رطوبت موجود، برای ایجاد کپک در کابینت‌های ام دی اف مهیا می‌کند. از طرفی گرما باعث خشک و جدا شدن لایه‌های نازکی از کابینت شده و چربی و رطوبت که جزئی جدایی ناپذیر از آشپزخانه هستند، به درون لایه‌ها نفوذ کرده و منجر به کپک زدگی می‌شوند.
۳. تاریکی: سطح درونی کابینت‌ها همواره غرق در تاریکی است. تاریکی یکی از عوامل تاثیرگذار در رشد انواع قارچ‌هاست که در طولانی مدت منجر به لکه‌های بزرگی از کپک می‌شود. البته گفتنی است تاریکی به عنوان یکی از چندین علت کپک زدن کابینت ام دی اف در کنار عوامل دیگری مانند رطوبت و چربی فرآیند کپک زدگی را تسریع می‌کند.
۴. موریانه: موریانه‌های کپک نارنجی نوع خاصی از موریانه‌های ام دی اف خوار هستند. این موریانه‌ها کوچک‌تر از موریانه‌های معمولی بوده و به کابینت حمله می‌کنند. آن‌ها کابینت را به آرامی خورده و کپک بر جای می‌گذارند. تخم گذاری موریانه‌های ام دی اف به صورت رگه‌های نارنجی در سطح کابینت دیده می‌شود. گرد و خاک و چربی مهم‌ترین علت کپک زدن کابینت ام دی اف توسط موریانه‌های نارنجی است.
جمع‌بندی
کپک کابینت ام‌دی‌اف تنها به یک دلیل مهم ایجاد می‌شود و آن دلیل چیزی جز رطوبت نیست. گاهی این رطوبت از طریق عوامل انسانی مثل گذاشتن چیزهای خیس روی کابینت، کشیدن دستمال خیس روی آن و خشک نکردن، ایجاد منافذ در روکش کابینت و موارد مشابه به آن نفوذ می‌کند و گاهی نیز از طریق عواملی مثل نشت آب از لوله‌کشی ساختمان که می‌تواند در درون دیوارها باشد ایجاد می‌شود. در هر حالت پیدا کردن عامل ایجاد این مشکل و رفع آن اهمیت زیادی دارد.
پاک کردن کپک کابینت ام دی اف باید با پوشیدن ماسک و دستکش و با استفاده از اسپری پاک‌کننده انجام شود. اگر کپک به داخل چوب نفوذ کرده باشد لازم است همه آن قسمت‌ها تراشیده، با محلول پاک‌کننده آغشته و سپس خشک شوند. درعین‌حال باید از سلامت لوله‌های آب آشپزخانه نیز اطمینان حاصل کرد.
بهترین راه جلوگیری از کپک زدن کابینت این است که مراقب باشیم آب به سطح کابینت نرسد. ظروف خیس را روی دستمال بگذاریم تا خشک شوند، میوه‌ها و دستمال خیس را مستقیماً روی سطح کابینت نگذاریم. تهویه مناسب داشته باشیم و عوامل رطوبت زا مثل دستگاه بخور یا گیاهان را از آشپزخانه دور کنیم.
